Belgische artsen en patiënten zetten koers naar eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
“We hebben alle tools in handen om baarmoederhalskanker snel te elimineren.”- gynaecoloog Kobe Dewilde, UZ Leuven
27 februari 2025
Tijdens een ronde tafel in het federaal parlement georganiseerd door Gynca’s vzw, een patiëntenorganisatie voor vrouwen met gynaecologische kankers, met de steun van MSD, werd een ambitieuze roadmap voorgesteld om HPV-gerelateerde kankers en ziektes tegen 2030 te elimineren. Jaarlijks krijgen in ons land meer dan 1000 personen kanker veroorzaakt door het humaan papillomavirus of HPV. Baarmoederhalskanker is één van de meest bekende kankers en treft elk jaar 639 vrouwen, waarvan 236 eraan sterven1. Daarnaast ondergaan elk jaar meer dan 8.000 vrouwen een conisatie, een ingreep waarbij prekankerletsels worden verwijderd om baarmoederhalskanker te voorkomen2. De nieuwe white paper, "Vooruitgang in de volksgezondheid: een roadmap naar het elimineren van HPV-gerelateerde kankers en ziektes in België tegen 2030", biedt een gedetailleerd plan om deze uitdaging aan te pakken.
90% vaccineren en 90% screenen tegen 2030
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)3 en de Europese Commissie (Europe’s Beating Cancer Plan)4 hebben doelen gesteld om baarmoederhalskanker te elimineren. De Belgische white paper streeft naar de 90/90/2030-doelstelling: 90% van de doelpopulatie gevaccineerd tegen HPV en 90% gescreend op baarmoederhalskanker tegen 2030. De white paper bevat belangrijke aanbevelingen op het vlak van vaccinatie, screening, data en monitoring en samenwerking.
Vaccinatiegraad verhogen tot 90%
HPV-vaccinatie wordt aangeboden op school, maar de vaccinatiegraad verschilt sterk tussen de Vlaamse (80,7% in 2020) en Franse Gemeenschap (52,4%) en tussen jongens en meisjes5. Een inhaalvaccinatie voor degenen die het schoolprogramma gemist hebben, wordt enkel tot 18 jaar terugbetaald. Daarom zijn volgende initiatieven noodzakelijk:
- Verhogen van de vaccinatiegraad tot 90% voor alle kinderen, ongeacht de school of woonplaats
- Inhaalvaccinatie uitbreiden tot 30 jaar en voor kwetsbare groepen
- Gerichte communicatiecampagnes voor kankerpreventie
Systematische screening
Sinds 2025 is de HPV-test de standaard screeningmethode voor baarmoederhalskanker in België en werd er een screeningsprogramma opgestart in Wallonië. De screeningsgraad verschilt sterk per regio. Voor anale kanker, vaak gelinkt aan HPV, is er geen georganiseerd screeningsprogramma. Daarom zijn er aanbevelingen voor:
- Implementatie van systematische screening voor baarmoederhalskanker voor 90% van alle vrouwen
- Zelfafnamekits voor moeilijk bereikbare vrouwen
- Screenings voor anale kanker bij risicogroepen
Data en monitoring
De gegevensverzameling en monitoring van HPV-vaccinatie en gerelateerde kankers zijn onvolledig en onvoldoende gekoppeld. Het plan vraagt dan ook:
- Registratie van HPV-vaccinatie te verplichten voor alle vaccinatoren
- Een monitoringsysteem op te zetten dat vaccinatie-, screening- en kankerdata koppelt
- HPV-status van kankers en prekankers systematisch en verplicht te registreren in het kankerregister,
- Een dashboard te ontwikkelen om de voortgang te volgen in België
Samenwerking op alle niveaus
Alleen als alle actoren samenwerken kan het plan effectief zijn. Daarom vraag het plan:
- HPV-eliminatie als prioriteit in het nationale kankerplan van de federale regering
- Oprichting van een taskforce om de ongelijkheden in vaccinatie en screening aan te pakken
- Extra investeringen in HPV-onderzoek
Gynaecoloog Kobe Dewilde van het UZ Leuven denkt dat deze doelstellingen en aanbevelingen haalbaar zijn. Het komt er vooral op aan om snel actie te ondernemen.
"We hebben alle tools in handen om baarmoederhalskanker snel te elimineren in België. Het is van cruciaal belang om de handen in elkaar te slaan en deze maatregelen ook effectief in de praktijk te brengen. Door preventieve acties kunnen we voorkomen dat mensen HPV-gerelateerde kankers krijgen." - Kobe Dewilde, gynaecoloog UZ Leuven.
En ook Gynca’s vzw, een patiëntenorganisatie voor vrouwen met gynaecologische kanker, onderstreept het belang om HPV-gerelateerde kankers zo vroeg mogelijk op te sporen.
“Bij Gynca's vzw brengen we patiënten samen en ondersteunen we hen op hun weg. We geloven dat dit het moment is om HPV-gerelateerde kankers in België definitief uit te bannen. Onze wens is dat geen enkele vrouw of man nog met deze diagnose geconfronteerd zal worden. Laten we er samen voor zorgen dat baarmoederhalskanker en andere HPV gerelateerde kankers binnen vijf jaar tot het verleden behoren. Zweden heeft laten zien dat het mogelijk is, nu is het aan de Belgische beleidsmakers om dit waar te maken.” - Anne De Middelaer, voorzitter Gynca’s vzw
Beleidsinspanningen en toekomstperspectief
Zowel regionale als federale overheden hebben al stappen gezet richting deze doelstellingen. Het regeerakkoord van de Fédération Wallonie-Bruxelles benadrukt het engagement om de vaccinatiegraad te verhogen, en op federaal niveau zijn er resoluties6 ingediend om de vaccinatiegraad te verbeteren.
"Ik onderschrijf volledig de ambitie om tegen 2030 een vaccinatiegraad van 90% en 90% screening te bereiken, met als doel baarmoederhalskanker te elimineren in België. Mijn voorstel van resolutie vraagt om een volledige terugbetaling van HPV-vaccins voor jongens en meisjes tot 30 jaar. Op deze manier is er een coherent beleid met de implementatie van de HPV-test voor baarmoederhalskankerscreening vanaf 1 januari 2025. We willen ook kwetsbare groepen, zoals mensen met een verzwakt immuunsysteem, ondersteunen en maximaal inzetten op een vaccinatiegraad van minimaal 90% bij jongeren voor hun vijftiende verjaardag, in samenwerking met de deelstaten.” Kathleen Depoorter, kamerlid voor N-VA
Door de aanbevelingen uit de white paper te implementeren, kan België zich aansluiten bij Europese koplopers zoals Zweden, dat als doel heeft om binnen vijf jaar baarmoederhalskanker te elimineren7.
Over de White Paper
De white paper is een samenwerking van experts van verschillende Belgische universiteiten, ziekenhuizen en patiëntenorganisaties. Het document biedt een update van de situatie en roept op tot actie van Belgische beleidsmakers om HPV-gerelateerde kankers uit te bannen. De white paper kan hier geraadpleegd worden (in het Engels).
BE-NON-02474 | Date of last revision: 02/2025
Dr Kobe Dewilde, gynaecoloog UZ Leuven
Ronde tafel over eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
Ronde tafel over eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
Kathleen Depoorter, parlementslid (NVA)
Ronde tafel over eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
Anne De Middelaer, voorzitster van Gynca's vzw
Ronde tafel over eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
Dr. Sara Arroyo Muhr, Scientific Lead, Karolinska Institute
Jean-François Gatelier (Les Engagés)
Ronde tafel over eliminatie van HPV-gerelateerde kankers tegen 2030
1Arbyn M. et al., "EUROGIN 2011 roadmap on prevention and treatment of HPV-related disease," International Journal of Cancer, vol. 131, no. 9, pp. 1969-1982, 2012.Belgian Cancer Registry, "Number of invasive tumours by primary site and age group in 2021," Belgian Cancer Registry, 2021.
2RIZIV: Variaties in medische praktijken. Rapport cervix, conisaties. RAPPORT-NL-Col_de_luterus_conisation_2022.pdf (belgiqueenbonnesante. be). [Accessed 02/2025].
3World Health Organization, "Global strategy to accelerate the elimination of cervical cancer as a public health problem.," Geneva, 2020.
4European Commission, "Europe's Beating Cancer Plan".
5Maertens K. et al, "Studie van de vaccinatiegraad in Vlaanderen 2020," 2022.Brasseur C., Sarr K., "Résumé enquête de couverture vaccinale 2022-2023. La vaccination contre le papillomavirus humain (HPV) chez les élèves de 2ème secondaire dans l'enseignement de la Fédération Wallonie-Bruxelles.," ONE - Fédération Wallonie-Bruxelles.
6Voorstel van resolutie betreffende het verbeteren van de vaccinatiestrategie tegen het humaan papillomavirus (HPV) teneinde baarmoederhalskanker en HPV-gerelateerde kankers uit te roeien. Door Mevrouw Irina De Knop. DOC 56 0264/001
Voorstel van resolutie betreffende de vaccinatiestrategie inzake de bestrijding van het humaan papillomavirus (HPV) en het behalen van de Europese en mondiale doelstellingen terzake. Door Mevrouw Kathleen Depoorter c.s. DOC 56 0625/001 Voorstel van resolutie betreffende de stelselmatige bestrijding van kanker. Door de heer Jean-François Gatelier c.s. DOC 56 0350/001
7Tiemann E. et al., "A global blueprint for cervical cancer elimination: learnings from Sweden," Economist Impact, 2023.WHO, "HPV self-sampling in Sweden leading to faster elimination of cervical cancer," 26 August 2022. [Online]. Available: https://www.who.int/europe/news-room/08-09-2022-hpv-self-sampling-in-sweden-leading-to-faster-elimination-of-cervical-cancer. [Accessed 02/2025].