Opinie - 'De Belgische wegcode is aan een revolutie toe'

Het bestaande verkeersreglement is complex en achterhaald. Tijd om een volledig nieuw reglement op te stellen.

_{Door Karin Genoe, gedelegeerd bestuurder van het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid}

Binnenkort viert het Belgische verkeersreglement zijn veertigste verjaardag. Maar ik vier niet mee. Talloze aanpassingen later raakt niemand nog wijs uit het complexe document. Het is tijd voor een revolutie. Ik vind dat we beter vanaf nul beginnen en een nieuw verkeersreglement opstellen. Deze keer een bondige en helder verwoorde versie: iedereen die het gebruikt, moet het begrijpen.

Even terug naar 1 december 1975, toen de huidige wegcode werd ingevoerd. De wegen werden bevolkt door DAF-wagentjes, 2CV-geitjes en de eerste generatie Golfs. Op het platteland waren paard en kar nog vaak te zien. Fietspaden stonden nog in de kinderschoenen, er was veel minder verkeer en van de gsm was nog geen sprake.

Die tijdsgeest is nog altijd te merken aan het reglement. Zo staat het woord ‘rijkswacht’ er nog zes keer in. Bovendien zijn er in de loop der jaren ruim 80 KB’s uitgevaardigd voor wijzigingen, maar de basis bleef altijd dezelfde. Het resultaat is een moeilijk leesbaar, totaal verouderd en nodeloos ingewikkeld document. Sommige regels doen me zelfs lachen. ‘Wanneer de lading van een mallejan langer dan 12 meter is, moet een begeleider te voet achter de lading volgen.’ Tegenwoordig vervoeren we afgehakte boomstammen met vrachtwagens.

Speciaal geluidstoestel
Nodeloos ingewikkelde omschrijvingen maken het verkeer er niet veiliger op. Dat je als bestuurder voorrang moet geven aan het zebrapad en dat je aan de kant moet gaan voor ziekenwagens met een sirene? Ik daag je uit om het op te zoeken in het verkeersreglement. Zo omslachtig is de formulering. Zijn we er echt bij gebaat als er staat dat ‘een speciaal geluidstoestel het naderen van een prioritair voertuig aankondigt’? 

Het officiële reglement bevat nu vijf grote delen, onderverdeeld in hoofdstukken, die op hun beurt opgesplitst worden in 87 artikels. Sommige ervan hebben een artikel bis, ter, quater en zo verder, en zijn daarna nog eens opgedeeld in extra puntjes. Wie kan me deze zin uitleggen: ‘Behalve indien een gedeelte van de openbare weg voor hem is voorbehouden, moet de bestuurder niet zo dicht mogelijk bij de rechterrand van de rijbaan rijden op een rotonde.’ Heerlijk helder? Vergeet het maar.

De wegcode is een lappendeken geworden. En dan nog biedt het reglement geen antwoord op alle problemen, want dat is nu eenmaal onmogelijk. Het is zelfs een bron voor moeilijke quizvragen. Dat kan toch onmogelijk de bedoeling zijn?

Ik vind dat we beter teruggaan naar de basisbedoeling van het verkeersreglement: het gedrag van weggebruikers bijsturen, de politie toelaten dat gedrag te controleren en te bestraffen en als houvast dienen bij het aanleggen van wegen. Het verkeersreglement is misschien wel de vaakst gebruikte regelgevende tekst. Zodra je als voetganger, fietser of automobilist op de weg komt, moet je de regels volgen. Net daarom is het belangrijk dat die voor iedereen begrijpelijk zijn. Dat betekent: zo helder en zo bondig mogelijk.

Vuilnisbak
We moeten durven doortastend te zijn. Het land zit niet te wachten op een zoveelste aanvulling op de bestaande code. Het is beter dat document in de vuilnisbak te kieperen en met een schone lei te beginnen. Het resultaat dat ik voor mij zie, is een kort en bondig reglement waarin alles zo duidelijk staat dat iedereen het begrijpt. Zo eenvoudig dat het bruikbaar is van in de klas tot in de rechtbank, zonder dubbelzinnigheden. 

Nederland deed het ons al voor in 1991. De voorrangsregels zijn er uitgelegd in twee korte basisartikels. In België is dezelfde boodschap uitgesmeerd over tien hermetische artikels met woorden als ‘inzonderheid’ en constructies als ‘worden beschouwd’. De regels rond busbanen en busstroken: in Nederland zijn er 76 woorden nodig, in België 600.

En waarom zouden we niet dromen van een verkeersreglement op Europees niveau? Een soort van ‘grondwet’ met de fundamentele gedragsregels. Een logische stap om het vrije verkeer nog verder te vergemakkelijken en de verkeerssituatie nog meer te verbeteren. De lidstaten en de gewesten krijgen dan de mogelijkheid om het reglement verder te verfijnen, maar de basisregels zijn overal dezelfde.

Het is begrijpelijk dat het bestaande reglement bij veel weggebruikers geen parate kennis meer is. Het nieuwe reglement wordt een mooie aanleiding om de verkeerskennis bij alle Belgen op te frissen. Via campagnes, infosessies en sensibiliseringsacties in scholen en bedrijven. Hoe helderder het reglement, hoe veiliger het verkeer.