KBVB geeft standpunt rond WK in Qatar

Recent verscheen in The Guardian een ophefmakend stuk over de situatie van de gastarbeiders in Qatar. Het artikel voedde opnieuw het debat over het WK in Qatar en over de rol die de KBVB kan spelen.  

Op woensdag 24 maart starten de Rode Duivels hun kwalificatiecampagne voor het wereldkampioenschap 2022 in Qatar tegen Wales. Net als het EK dit jaar moet ook het WK - als we ons plaatsen - een groot voetbalfeest worden. Niet alleen voor onze supporters en onze gouden generatie voetballers. Ook voor de lokale bevolking. Maar een feest kan het niet worden als we als KBVB de ogen sluiten voor de arbeidsomstandigheden in de aanloop naar het toernooi.  

De situatie in Qatar 

Om de situatie in Qatar te begrijpen, is het nodig om de voorgeschiedenis even op te frissen. Paradoxaal genoeg is het Emiraat het enige land in de regio dat recent stappen nam om de arbeidsomstandigheden te verbeteren, onder druk van de mensenrechtenorganisaties, de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en FIFA. Een korte terugblik:      

• 2010: FIFA kent het wereldkampioenschap 2022 toe aan Qatar. 
• 2013: De eerste rapporten over de abominabele werkomstandigheden van de arbeiders verschijnen. Het Kafala-systeem blijkt de grote boosdoener: arbeidsmigranten hebben een Qatarese sponsor nodig (meestal de werkgever) om te mogen werken in Qatar. Die kan echter beslissen om hun werkvergunning in te laten trekken, maar ook om hen te verbieden het land te verlaten. Dat leidt tot moderne slavernij. Er is een verbod op vakbonden voor arbeidsmigranten. Sociale inspecties op leefomstandigheden of een minimumloon zijn onbestaande.  
• 2013 - 2017: Mensenrechtenorganisaties, de IAO en FIFA voeren de internationale druk op om veranderingen af te dwingen. 
• 2017: De IAO maakt afspraken met Qatar om het systeem van de Kafala te veranderen. Dat gaat niet enkel over de arbeidsmigranten die aan het stadion werken, maar geldt ook voor huispersoneel (bv. kindermeisjes). 
• 8 september 2020: Qatar komt met verbeteringen in de wetgeving. Het Kafala-systeem wordt afgezwakt. Arbeiders kunnen voortaan vertrekken zonder toestemming van hun sponsor en er komt een minimumloon van 1.000 QR (nog altijd heel weinig in verhouding tot de levensstandaard in Qatar, maar wel een veelvoud van het loon dat de gastarbeiders in eigen land zouden verdienen). 
• 2021: FIFA en Qatar sluiten een ‘Memorandum of Understanding’ (MOU) om de arbeids- en leefomstandigheden van de arbeiders te verbeteren en te controleren of de regels worden nageleefd. Het Qatarese Mensenrechteninstituut draagt bij tot de naleving van het Memorandum.  

Hoewel de situatie van de gastarbeiders nog steeds precair is, is Qatar het enige land in de Golfregio dat hervormingen doorvoert. De internationale druk vanuit mensenrechtenorganisaties, IAO en FIFA blijkt met andere woorden een belangrijke katalysator te zijn geweest voor hervormingen.  

Voetbal als hefboom voor verandering  

De KBVB kijkt niet weg van de problematiek. De KBVB gelooft dat voetbal een rol kan spelen als hefboom voor verdere verbeteringen. De aandacht voor het WK in Qatar zal tot eind 2022 alleen maar toenemen. De KBVB wil die aandacht maximaal aanwenden om verdere hervormingen mogelijk te maken. 

Her en der gaan er stemmen op om het WK in Qatar te boycotten. Mensenrechtenorganisaties vinden dit geen goede oplossing: de arbeiders zouden het voornaamste slachtoffer zijn. Ze zouden hun inkomen verliezen en allicht terug moeten keren naar hun land van herkomst. 

Het opvoeren van internationale druk levert wel resultaat op. Hoewel de situatie van de gastarbeiders allesbehalve is wat het moet zijn, erkennen mensenrechtenorganisaties dat Qatar het enige land in de Golfregio is dat daadwerkelijk hervormt. 

Volgende stappen 

De KBVB verwacht van FIFA dat het de vinger aan de pols houdt en druk blijft leggen op Qatar zodat er controle is op de naleving van de aangepaste arbeidswetten. Deze mogen geen dode letter blijven. Daarnaast zal de KBVB FIFA vragen om hier op geregelde tijdstippen transparant over te rapporteren en communiceren.  

De KBVB wil de deelname van de Rode Duivels aan het WK maximaal benutten om hervormingen af te dwingen. Want hoewel voetbal maatschappelijke problemen op zijn eentje niet kan oplossen, heeft het wel de kracht om veranderingen in gang te zetten.