Primeur: Vlaams instituut voor het archief digitaliseert meer dan 800.000 erfgoedobjecten
Grootschalig digitaliseringsproject maakt unieke erfgoedparels stap voor stap toegankelijk voor het brede publiek
30 november 2023
Meemoo, Vlaams instituut voor het archief digitaliseerde meer dan 800.000 Vlaamse historische krantenpagina’s, glasplaten en erfgoedtopstukken. Dat er op zo’n grote schaal zoveel verschillende stukken in één keer gedigitaliseerd zijn, is uniek. Dankzij dit project blijven talloze kranten, foto’s op glasplaat, schilderijen en manuscripten vanuit verschillende hoeken in Vlaanderen duurzaam digitaal bewaard én kan het brede publiek een selectie voor het eerst online bewonderen. Op donderdag 30 november werden de resultaten officieel voorgesteld door Vlaams minister voor Cultuur Jan Jambon.
Door de grote schaal en verscheidenheid van erfgoedstukken is dit digitaliseringsinitiatief een primeur voor ons land. Samen met 175 partners heeft meemoo op twee jaar tijd meer dan 800.000 Vlaamse erfgoedobjecten digitaal op de kaart gezet.
Waardevol erfgoed te zien in virtuele vitrinekast
Op de website totindetail.be kan iedereen vanaf vandaag alvast een selectie van bijzondere gedigitaliseerde erfgoedstukken bekijken.* Stap voor stap wordt ook de rest van het gedigitaliseerde erfgoed toegankelijk gemaakt voor het grote publiek.
"Vele erfgoedstukken zijn erg fragiel en dus slechts in zeer beperkte mate publiek toegankelijk. Door ze te digitaliseren kunnen we deze onschatbare stukken digitaal veilig bewaren voor de toekomst. We kunnen hen zo ook tot hun recht laten komen: online kan iedereen ze bewonderen, of zelfs digitaal vastpakken om ze van nabij te onderzoeken zonder risico op beschadiging.” – Nico Verplancke, directeur meemoo
Vlaams minister Jan Jambon was gisteren aanwezig om de website totindetail.be te lanceren.
“Met het GIVE-project (Gecoördineerd Initiatief voor Vlaamse Erfgoeddigitalisering) zetten we Vlaanderen op de kaart wat het digitaliseren van erfgoed betreft. Door zowel beproefde als innovatieve technieken (bv artificiële intelligentie en 3D-digitalisering) in te zetten, wordt ons waardevolle erfgoed op een duurzame, digitale manier veiliggesteld, én zal iedereen het wanneer hij of zij maar wil kunnen bekijken. Tegelijk openen we de deuren voor toekomstige generaties om te graven in de rijke geschiedenis van Vlaanderen. Want ons erfgoed is niet alleen ons verleden, maar een belangrijk stuk van onze identiteit en cultuur. Dat moeten we koesteren.” – Jan Jambon, Vlaams minister van Cultuur
Oorlogsdagboek van schrijfster Virginie Loveling uit WOI
Een van de meest opvallende verhalen vinden we in het oorlogsdagboek en erfgoedtopstuk van de bekende schrijfster Virginie Loveling, dat bewaard wordt in de Universiteitsbibliotheek van Gent-Boekentoren. In rake woorden beschrijft ze hoe het er tijdens de Eerste Wereldoorlog aan toeging in Gent en omstreken.
Oorlogsdagboek Loveling, Universiteitsbibliotheek Gent-Boekentoren, publiek domein.
Met gevaar voor eigen leven hield Loveling dit dagboek vier jaar lang bij. Het is een aangrijpende getuigenis van het dagelijkse (over)leven tijdens een bezetting en oorlog, en tegelijk een aanklacht tegen de oorlogswaanzin voor toekomstige generaties. Dit oorlogsdagboek is dus niet alleen een rijk onderdeel van de Vlaamse geschiedenis, maar het is ook vandaag nog bijzonder actueel. Dankzij de digitalisering door meemoo kan iedereen binnenkort het volledige originele dagboek lezen.
Innovatieve technieken
Hoe de digitalisering precies in zijn werk gaat, hangt af van de drager. Glasplaten bijvoorbeeld worden op een lichtbak gelegd en zo op een hoogwaardige manier gefotografeerd (zie onderstaande video). Daarnaast pionierde meemoo in dit project ook met innovatieve technieken om het erfgoed nog beter en duurzamer te digitaliseren. Zo werden eeuwenoude topstukken in 3D gescand, wat vandaag nog zeer ongebruikelijk is in de Vlaamse erfgoedsector.
Glasplaten op een lichtbak, foto door meemoo, licentie: CC BY-SA.
Hector Dehaeck, Datum onbekend, Sociaal leven: Negen borelingen met zusters en moeders in het moederhuis van Roesbrugge, Stadsarchief Ieper, in copyright.
Meemoo heeft niet alleen nieuw materiaal gedigitaliseerd, maar ook 170.000 uur aan geluids- en beeldmateriaal uit de archieven beter doorzoekbaar gemaakt. Via artificiële intelligentie werden deze fragmenten verrijkt met beschrijvende gegevens (metadata). Manueel is dit werk enorm tijdrovend, want alleen om alles te bekijken heb je bijna 20 jaar nodig. Concreet heeft meemoo via gezichts- en spraakherkenning details als persoonsnamen, locaties en transcripties geïdentificeerd.
Copyright GMS
175 partners
Dankzij de actieve samenwerking met maar liefst 175 partners uit het culturele veld en de overheid werd dit project met glans gerealiseerd.
“Digitalisering van erfgoed is enorm belangrijk, maar gaat gepaard met hoge kosten en vele uitdagingen die instellingen moeilijk alleen kunnen dragen. Met meemoo heeft de erfgoedsector een essentiële partner om deze uitdagingen te lijf te gaan volgens internationaal geldende kwaliteitsnormen. Dankzij het GIVE-project kunnen we erfgoed extra documenteren en online aanbieden voor onderzoekers, studenten, kunstenaars, liefhebbers – noem maar op. Daardoor kunnen we meer kennis opdoen over dit belangrijke en inspirerende erfgoed en wordt het ook internationaal bekender.” – Anne van Oosterwijk, Directeur Musea Brugge – Collectie
Digitaliseringsopstelling bij GMS, foto door meemoo, licentie: CC BY-SA.
Het GIVE-project maakt deel uit van het relanceplan Vlaamse Veerkracht van de Vlaamse overheid en werd gerealiseerd met de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Het GIVE-project sleepte dit jaar ook een Vlaanderen Digitaal Award in de wacht voor het meest duurzame project.
Het GIVE-project in cijfers
- Meer dan 180.000 glasplaten gedigitaliseerd
- 245 topstukken gedigitaliseerd (handschriften, oude drukken, schilderijen, tekeningen, prenten en beeldhouwwerken)
- Meer dan 90.000 krantenedities, met in totaal ca. 630.000 krantenpagina’s gedigitaliseerd
- 170.000 uur audio en video van metadata voorzien via artificiële intelligentie
Stapel kranten, foto door meemoo, licentie: CC BY-SA.
Perscontact
*In onderstaand document vind je meer toelichting over vijf gedigitaliseerde erfgoedobjecten met een opmerkelijk verhaal. Deze zijn allemaal te zien op totindetail.be.
Bijlage - opmerkelijke erfgoedstukken.docx
DOCX - 29 Kb
Over meemoo, Vlaams instituut voor het archief
Samen met organisaties in cultuur, media en overheid zet meemoo de schouders onder de zorg voor en het gebruik van hun (digitaal) archief. Meemoo brengt het verleden tot leven. Ze stellen het archiefmateriaal van hun partners digitaal veilig en maken het toegankelijk en bruikbaar. Concreet digitaliseert en archiveert meemoo Vlaams (audiovisueel) materiaal voor 180 partners. Daarnaast laat meemoo de digitale collecties van zijn contentpartners instromen, en is er aandacht voor metadata. Momenteel bevinden er zich meer dan 6,5 miljoen objecten in het meemoo-archiefsysteem. Daarnaast ondersteunt meemoo organisaties en kunstenaars met raad en daad, bij een brede waaier aan digitaalerfgoedprocessen.
